Frans Deeleman: 'De duurzaamheidsambitie van EnergieRijk Den Haag is groot'

Weblogbericht | 04-04-2018 | Corine Steenwijk

In 2050 moet 100% van de energievoorziening in Nederland duurzaam zijn

Dat is een langetermijndoelstelling uit het Klimaatakkoord van Parijs. Om minder afhankelijk te worden van gas uit Rusland, olie uit het Midden-Oosten en bovendien de uitstoot van broeikasgas aanzienlijk te verminderen, moeten we andere energiebronnen gaan gebruiken. Die alternatieve leveranciers, noodzakelijk voor deze zogenoemde energietransitie, zijn er: wind- en zonne-energie en aardwarmte bijvoorbeeld. Alle drie onuitputtelijk, niet schadelijk voor het milieu, schoon en duurzaam.

Windmolens

Dus… zonnepanelen op alle daken, windmolens plaatsen en alle gebouwen tussentijds van triple beglazing voorzien? Niet automatisch, zegt Frans Deeleman, projectdirecteur ERDH bij het Rijksvastgoedbedrijf. Vorig jaar deed een consortium van onderzoeksbureaus, in opdracht van ERDH onderzoek naar hoe de doelstelling zo slim mogelijk gehaald kan worden. Conclusie: met alleen hernieuwbare energie afkomstig van bijvoorbeeld zonnepanelen op de daken van gebouwen, red je het niet. Natuurlijk regel je dat waar en wanneer het kan, maar het is bij lange na niet voldoende. Deeleman: ‘Om alleen al onze eigen capaciteit aan elektriciteit via zonne-energie binnen te halen, zouden we álle daken van Den Haag vol moeten leggen met panelen.’

Wat windmolens betreft: ‘Er is bestemmingsruimte voor drie molens in Den Haag. Om aan de elektriciteitsbehoefte te voldoen, hebben we er ongeveer 16 van 3MW nodig!’ En triple glas? ‘De impact van enkel naar dubbel glas is enorm. Daarna wordt het effect minder groot en het is relatief kostbaar om dat tussentijds te vervangen. Dat kun je beter op een natuurlijk renovatiemoment doen.’

Verslimmen

Om het verschil te kunnen maken is allereerst samenwerking nodig, stelde het adviesconsortium. ‘Niet alleen verticaal naar energiebehoefte en verbruik van het eigen gebouw kijken, maar verschillende gebouwen aan elkaar koppelen.’ De filosofie die daarbij werd ontwikkeld kreeg de naam: Trias Territoria. Langs drie lijnen kan ERDH naar de doelstellingen toewerken, legt Deeleman de gedachtegang uit. ‘We gaan in de gebouwen zelf energie besparen door te “verslimmen”. Goed monitoren wie, waar, wanneer werkt en wat dat voor gevolgen voor het energieverbruik heeft en die informatie gebruiken.’

Alleen al door het continu monitoren en het goed inregelen van installaties is een besparing van 10% haalbaar, verwachten de experts. Maar die informatie zóu op termijn misschien ook kunnen leiden tot het sluiten van verdiepingen of gebouwen op rustige vrijdagen. ‘Awareness is belangrijk. Dat mensen zien wat er gebeurt en wat gedragsverandering voor gevolgen kan hebben. Daar willen wij inzicht bieden door het plaatsen van dashboards met informatie over het actuele verbruik bijvoorbeeld.’

WKO-installaties koppelen

Tweede onderdeel: de bestaande warmte/koude-opslaginstallaties, die nu per gebouw functioneren, aan elkaar koppelen. Een zogeheten smart thermal grid aanleggen in de Haagse ondergrond. Deeleman: ‘Dat kan 30-40% CO2-uitstoot schelen, dat heb je dan minder nodig aan aanvullende fossiele energie.’ Maar het vraagt veel voorbereiding, geeft hij aan. ‘Die wko-installaties zijn van verschillende eigenaren. Die moet je er dus van overtuigen dat het zin heeft om invloed weg te geven. En voor je wko-installaties aan elkaar koppelt, wil je alle installaties op een bepaald kwaliteitsniveau hebben.’

Aardwarmte

Het derde onderdeel: aardwarmte gaan gebruiken. Deeleman: ‘Als je koud water in een boorgat van een paar kilometer diepte pompt, warmt het op tot 90-110 graden Celsius.’ Geothermie kan de warmtevraag in het ERDH-gebied voor een  groot gedeelte invullen, verwachten de experts. ‘In IJsland is dit heel gebruikelijk. Maar voor Nederland is het een vrij nieuwe technologie. Het Westland is koplopersgemeente met zes bronnen, maar voor een stad als Den Haag hebben we veel meer capaciteit nodig. Dat vraagt nog veel onderzoek.’

Niet in het harnas jagen

Belangrijkste voorwaarde om ERDH nu goed van de grond te krijgen is samenwerking, zegt Deeleman. Niet alleen tussen alle partners, maar ook met de markt. Wat kan die precies betekenen, wat moet er allemaal worden onderzocht en in gang gezet? ‘We weten dát we dit willen doen, maar hoe ga je die uitvraag organiseren? Je wilt de markt een langdurig perspectief bieden en niet tegen je in het harnas jagen. Je moet het samen doen. Maar het is zéker geen appeltje-eitje.’

Wat gaan de gebruikers van de gebouwen de komende tijd merken van deze ambities? ‘De monitoring per gebouw wordt de komende jaren zichtbaar. En als we wko-installaties kunnen koppelen, dan moeten er wel een paar sleuven worden gegraven. Infra is natuurlijk een belangrijke sleutel tot de volgende stap. Als we voor geothermie gaan, dan ga je dat natuurlijk wel zien in het stuk stad waar wordt geboord.’

Bronvermelding

Dit interview met Frans Deeleman verscheen oorspronkelijk in het digitale jaarverslag 2017 van het Rijksvastgoedbedrijf.