Weblogbericht | 06-05-2019 | Corine Steenwijk

Een bestuurlijk samenwerkingsverband

Frans Deeleman is namens het Rijksvastgoedbedrijf de projectdirecteur van Energierijk Den Haag. Deeleman: 'Dit is een bestuurlijk samenwerkingsverband tussen de Rijksoverheid, de provincie Zuid-Holland en de gemeente en een aantal andere publieke organisaties aan de bestuurlijke kant, en een aantal private partners aan de andere kant, waaronder Facilicom.'

Arjon Aalbers is directeur van de business unit binnen Facilicom die zich richt op PPS-projecten. Aalbers: 'Facilicom is een facilitair dienstverlener op het gebied van facility management, schoonmaak, beveiliging, beheer, onderhoud, energiemanagement en zorg en welzijn.'

Exploitatie voor 30 jaar

Eén van de panden die Facilicom exploiteert is Bezuidenhoutseweg 30 in Den Haag, waarin het Centraal Planbureau, het Planbureau voor de Leefomgeving, het Sociaal en Cultureel Planbureau, de Autoriteit Persoonsgegevens en de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur zijn gehuisvest. Facilicom deed de renovatie van dit pand, en nu dus de exploitatie voor 30 jaar, in de vorm van een DBFMO-contract.

Doel van EnergieRijk Den Haag

EnergieRijk Den Haag is erop gericht om de belangrijkste gebouwen in het centrum van Den Haag in 2040 volledige verduurzaamd te hebben op energiegebied. Daarbij wordt gewerkt langs drie verschillende lijnen. De eerste lijn vindt plaats op gebouwniveau.

Deeleman: 'Hierbij kijken we naar natuurlijke momenten, waarbij je schilverbetering kunt doorvoeren, bijvoorbeeld het verbeteren van de isolatie en het vervangen van dubbel glas door triple glas. Maar ook kijken we hoe we gebouwen slimmer kunnen maken op het gebied van energieverbruik met zogeheten smart building-technologie. Door het energieverbruik beter te monitoren en daarmee klimaatinstallaties nauwkeuriger in te regelen, valt er nog veel te winnen.'

In de tweede lijn zitten twee gebiedsmaatregelen. De eerste betreft het ondergronds koppelen van warmte-koude-opslag (WKO’s) zodat je van geïsoleerde oplossingen per gebouw, overstapt naar netwerkoplossingen. Zodoende kan energie beter worden uitgewisseld tussen verschillende gebouwen.”

Arjon Aalbers van Facilicom: 'We willen niet alleen naar de gebouwen afzonderlijk kijken. Om uiteindelijk energieneutraal te kunnen werken, kijken we over de gebouwen heen. Neem bijvoorbeeld Bezuidenhoutseweg nummer 30 en nummer 20. Bezuidenhoutseweg 30 heeft WKO met een koude-overschot; op nummer 20 is er juist een tekort aan koude. We zijn nu aan het kijken hoe we die twee gebouwen aan elkaar kunnen koppelen. Dat levert een winst op voor het milieu en een winst voor de portemonnee.'

Projectdirecteur Deeleman: 'De tweede gebiedsmaatregel is het stimuleren van de ontwikkeling van geothermie. Daarbij gebruikt men aardwarmte om water te verwarmen, dat vervolgens wordt opgepompt om gebouwen te verwarmen. Nadat het zijn warmte heeft afgegeven, stroomt het dan terug naar de diepte om opnieuw te worden opgewarmd.'

In de derde lijn van ERDH worden marktpartijen uitgedaagd om nieuwe energiebronnen te ontwikkelen. Er is een bepaalde schaalgrootte nodig in verband met de economische haalbaarheid en om het aantrekkelijk te maken voor marktpartijen. Deeleman: 'Met ERDH bieden we die schaal. Het gaat dan bijvoorbeeld om geothermie, maar ook om wind- en zonne-energie uit nieuwe windmolens en parken, zodat we geen bestaande groene energie inkopen, maar echt nieuwe bronnen bouwen.'

Overheid heeft voorbeeldfunctie

Deze drieslag moet in 2040 klaar zijn, en daarmee loopt ERDH in bescheiden mate vooruit op de doelstellingen van het klimaatakkoord. 'Dat doen we omdat we vinden dat we als overheid een voorbeeldfunctie hebben. We weten nu waar we heen willen, maar nog niet hoe we dat precies gaan doen. Dit is namelijk niet alleen technisch lastig, het is vooral ook organisatorisch lastig. De kern van het programma is denk ik dat je met elkaar op zoek gaat naar oplossingen. Dat doen we dus niet alleen met publieke organisaties, maar ook met private partijen als Safire, BAM en Facilicom,' aldus Deeleman van het Rijksvastgoedbedrijf.

ERDH Den Haag is bovendien één van de voorbeeldprojecten uit het Regionaal Ontwikkelprogramma dat staatssecretaris Raymond Knops vorige jaar naar de Tweede Kamer stuurde. Dit programma is gericht op regionale initiatieven waarbij naast economische doelstellingen door slimme samenwerking ook maatschappelijk rendement wordt gerealiseerd.

Aalbers van Facilicom: 'Ik ben ervan overtuigd dat je dit niet alleen kunt. Je hebt elkaar nodig. Het is complex, er zijn veel facetten die meespelen, niet alleen op technisch gebied, maar ook op het gebied van de besluitvorming. Ik vind het een uitdaging om het wél te laten lukken en zo een voorbeeld te zijn voor andere regio’s.'

Deeleman: 'We willen met dit programma vooral ook iets ontwikkelen waar we van leren, dat vervolgens op andere plaatsen ook toegepast kan worden. Iedereen lijkt wel steeds het wiel opnieuw uit te vinden, maar dat hoeft helemaal niet. En daarnaast: je kunt de energietransitie natuurlijk zien als een fikse kostenpost, en dat is het ook, maar het is ook een economische kans voor ons bedrijfsleven.'

Aalbers: 'Wij hebben bijvoorbeeld expertise in huis op het gebied van warmte-koude-opslag, op het gebied van smart buildings, en op het gebied van energiemanagement. Samen met Strukton, Safire en BAM hebben we als private partijen dus veel kennis in te brengen.'

Kennis over het proces

Deeleman hoopt dat de bedrijven die meedoen slimmer worden op het gebied van de energietransitie en oplossingen verzinnen die ze vaker kunnen toepassen. 'Maar het gaat ook om de kennis die we opdoen over het proces. Technisch is het allemaal best ingewikkeld, maar ook weer niet extreem ingewikkeld als je bedenkt dat de mens ook naar Mars kan.

De uitdagingen zitten ook in de aanpak. Hoe werk je met elkaar samen? Hoe verdeel je de risico’s? Hoe regel je de financiering? Wat voor aanbestedingsvorm kies je? Dat wil je niet bij elk project opnieuw uitvinden. Het lijkt een beetje op de ontwikkeling van de Rijks brede DBFMO-constructie: die hebben we één keer opgetuigd en blijven we gebruiken. Daar hopen we ook op bij deze samenwerkingsinfrastructuur.'

Ook voor Facilicom heeft het meedoen aan het ERDH verschillende voordelen. Het bedrijf ziet het als een economische kans om de juiste expertise in te mogen brengen.

Aalbers: 'Facilicom is een familiebedrijf. Er werken inmiddels zo’n 33.000 mensen bij ons. Dus het voelt ook echt als een verantwoordelijkheid van de familie om bij te dragen aan een goede leefomgeving.'

Praatje uit een jongensboek

Deeleman: 'Door met elkaar in gesprek te gaan en actief de verbinding op te zoeken, kom je er steeds weer achter dat er eigenlijk geen vragen zijn die we niet met elkaar kunnen oplossen. Je komt op oplossingen die je niet van tevoren had kunnen bedenken, doordat alle organisaties vanuit hun eigen expertise met elkaar in gesprek willen. Dat vind ik echt mooi om te zien. Het is niet alleen een praatje uit een jongensboek, dat je samen sterk staat, dat is ook echt zo.'

Aalbers: 'Ook bij Facilicom kijken we graag hoe we elkaar verder kunnen helpen. Het bekende 1 + 1 = 3-principe. En bovendien: ik hou wel van uitdagingen, als het complex wordt, als er veel partijen bij betrokken zijn. Ik heb er plezier in als ik kan bijdragen aan het maken van verbindingen, als iedereen bereid wordt om over zijn eigen schaduw heen te stappen, waardoor we uiteindelijk de dingen beter doen.'

Deeleman: 'Als je de belangen van andere partijen ook serieus neemt, als je niet alleen maar voor je eigen gewin gaat, maar inzet op het gewin van een groter geheel, dan kan je ver komen. En dat doe ik met heel veel plezier.'

Bronvermelding

Dit weblog verscheen oorspronkelijk op de website van het Ministerie van Financiën.