Lector Perica Savanović: energietransitie vergt veel afstemming
“Avans Hogeschool heeft al jarenlang een perfecte samenwerking met het Rijksvastgoedbedrijf”, zegt Perica Savanović, lector Gebouwde Omgeving aan de Avans Hogeschool. “Het ontwikkelprogramma EnergieRijk Den Haag is een zoektocht naar een vorm van partnerschap, waarmee een voorbeeldbijdrage aan de energietransitie wordt geleverd. Deze transitie vergt heel veel afstemming."
Acceptatie is cruciaal
“We moeten niet meteen in technische oplossingen schieten, want het is maar ten dele een technisch probleem. Acceptatie is cruciaal en dat leren bedrijven nu ook. EnergieRijk Den Haag begon jaren geleden inkooptechnisch, maar is nu veel breder geworden. Het gaat niet meer om ‘Wat kunnen jullie leveren?’ maar om: ‘Hoe doen we dit sámen?’ Het gaat om gemeenschappelijke begripsvorming, beeldvorming en acceptatie, en dus om communicatie en gedrag.”
De betrokken overheden delen het geleerde graag direct met het hoger onderwijs. Vandaar ook de samenwerkingsovereenkomst van EnergieRijk Den Haag met Avans Hogeschool. Via het lectoraat Gebouwde Omgeving dat actief participeert in de Nationale Lectorenplatforms Urban Energy (NL UE) en Gebouwde Omgeving (NLGO) heeft het programma en de betrokkenen ook een directe bredere link met praktijkgericht onderzoek.”
Proces vastleggen
“We leggen het proces ook vast voor anderen in diverse publicaties. De benadering is niet alleen technisch, maar we reiken professionals met een minder technisch profiel ook toegankelijke handvatten aan. We beschrijven hoe je zo’n ingewikkelde transitie aanpakt. Anderen kunnen deze publicaties gebruiken als start-off document. Ze zijn dus niet bedoeld als blauwdruk om te herhalen, maar echt als startpunt. De kracht van EnergieRijk Den Haag is: verschillende oplossingen bedenken, doorontwikkelen
en implementeren. De fases lopen door elkaar: het gaat om doorontwikkelen door middel van implementatie, dus niet ervóór."
Kennis delen en doorontwikkelen
"Het gaat om inkopen, terwijl het product nog niet is uitontwikkeld. Ons lectoraat heeft ook de eerste opzet gemaakt voor de lerende leergang Gebiedsgericht samenwerken in de energietransitie. Die is ontwikkeld voor professionals bij bedrijven en overheden, om de kennis uit dit project te delen en samen verder te ontwikkelen. We zijn dus niet alleen betrokken bij de kennisoverdracht naar het hoger onderwijs, maar bij het gehele proces. Ook de docentonderzoekers van het lectoraat Gebouwde omgeving delen mee in (kennis)ontwikkelingen binnen het EnergieRijk Den Haag. Ze kijken welke nieuwe inzichten ze toepasbaar vinden in hun onderwijs en nodigen bijvoorbeeld bedrijven uit voor gastcolleges en gebruiken casussen voor opdrachten aan studenten.”
Het ingewikkelde werkveld van de energietransitie
“Met het programma EnergieRijk Den Haag willen we aan de hand van de casus Den Haag een aantal stappen zetten in dat ongelofelijk ingewikkelde werkveld van de energietransitie”, vertelt Frans Deeleman, programmadirecteur van EnergieRijk Den Haag en werkzaam bij het Rijksvastgoedbedrijf. “We willen leren van elkaar, want we realiseren ons dat een partij het niet alleen kan. Je bent als het ware veroordeeld tot elkaar en de kernvraag is: hoe doe je dat nou? Technisch is het allemaal maakbaar, maar in de praktijk blijkt het niet zo makkelijk te zijn. Je hebt te maken met heel
veel facetten, zoals juridische aspecten, de balans tussen investeringen en opbrengsten, risico’s, eigendom en marktwerking. Het lectoraat Gebouwde Omgeving van Avans Hogeschool helpt ons om de essentie van de kennis die in het programma wordt opgedaan op een methodologisch verantwoorde en laagdrempelige wijze toegankelijk voor anderen te maken.”
Gesprekstechniek ongelofelijk belangrijk
“We hebben gekozen voor een repeteerbare, gebiedsgerichte aanpak. Als Rijksvastgoedbedrijf willen we zelf leren hoe het moet, zodat anderen deze werkwijze hopelijk ook kunnen en willen toepassen. Den Haag heeft relatief veel rijksvastgoed, daarom is het voor ons een geschikte locatie om te experimenteren. Al een jaar of twintig denken we na over energiegebruik, maar we kwamen er niet goed uit, omdat er zo veel partijen bij betrokken zijn. Hoe kun je met al die partijen de energietransitie vormgeven en versnellen? Gesprekstechniek is ongelofelijk belangrijk. Het zou goed zijn als daar meer nadruk op komt in curricula van hogescholen. Hoe voer je zo’n gesprek, ook als het lastig is? Het kost veel tijd en energie om bestuurders te verleiden tot de eerste stap: verkennen of je met elkaar dingen voor elkaar kunt krijgen.”
Kennis vertalen naar het veld
“De Nederlandse overheid is erg gedecentraliseerd en kan niet zomaar iets centraal
doordrukken, zoals in de jaren 1960 toen we overschakelden op aardgas. Dat is nu
eenmaal de maatschappij die we met elkaar hebben gecreëerd. Maar we hopen als
Rijksvastgoedbedrijf wel dat we het goede voorbeeld kunnen geven door zelf uit te zoeken wat goed werkt. Je moet gewoon beginnen, want als je aan de zijlijn blijft staan om commentaar te leveren gebeurt er niks.”
“We willen dit leerproces ook vastleggen, want als je in de uitvoering bezig bent is er vaak geen tijd voor reflectie. Kennisborging is voor de energietransitie heel belangrijk. De investeringen om te leren hoe het moet zijn groot, die kan niet iedereen apart doen. We moeten goed vastleggen wat wel en ook wat niet werkte in de uitvoering.
De overheid wil graag kennisdelen en ziet daarvoor een belangrijke rol weggelegd voor de hogescholen. We hebben bewust gekozen voor samenwerking met hogescholen vanwege hun oriëntatie op de praktijk. In deze fase van de energietransitie heeft Nederland behoefte aan een nieuwe generatie professionals die abstracte kennis praktisch kunnen vertalen naar handelen.”
“In een serie handreikingen lichten we toe wat onze aanpak inhoudt. De eerste handreiking gaat over alliantievorming en verschijnt binnenkort. Zes andere zijn in de maak en gaan over thema’s als besluitvorming en sturing, WKO-netten en inkoop. We hebben daarnaast een ‘lerende leergang’ Gebiedsgericht samenwerken in de energietransitie ontwikkeld. Die is bedoeld voor professionals in (semi-) publieke of private organisatie op het gebied van de energietransitie in de utiliteitsbouw, die beleidsmakers en besluitvormers willen sturen. Hoe kun je beginnen, hoe voer je het goede gesprek met elkaar en zorg je dat het landt in de hele organisatie? De leergang
is niet statisch, maar lerend onder invloed van de kennis en ervaringen van de deelnemers.”
Bronvermelding
Dit interview met Perica en Frans verscheen oorspronkelijk in het magazine van Nationaal Lectorenplatform Urban Energy (NL UE).